Toespraak burgemeester Ahmed Marcouch
Herdenking Arnhemse Joden Arnhem
12 november 2023
Beste mensen,
Vandaag herdenken wij onze Joodse stadgenoten die de Holocaust niet overleefden. Want ook uit Arnhem werden vele Joden weggevoerd en vermoord. Mensen die hier al generaties lang woonden. En mensen die hier uit Duitsland naartoe gevlucht waren. Mensen die als groep tot zondebok waren gemaakt.
Dat kon zo systematisch en op zo’n onvoorstelbare schaal gebeuren, doordat zij het slachtoffer werden van een ideologie waarin zij geen mensen waren. Volgens die ideologie werden Joden niet vermoord, maar vernietigd. ‘Vernietigen’ is een term die niet bij mensen hoort, maar bij afval. Wie mensen als afval voorstelt, hoeft zich niet om hun leed te bekommeren. Ontmenselijking is het sterkste wapen van massamoordenaars. 
(Burgemeester Ahmed Marcouch aan het woord, foto Jos Vecht)
Arnhemse scholieren van nu brengen Arnhemse Joden van toen lang na hun dood weer tot leven. Door zich in hen te verdiepen. Door zich in te leven in mensen die ze nooit persoonlijk hebben gekend. En door hen niet alleen te zien als slachtoffers, als doden, als cijfers in een onmenselijke statistiek. Maar door juist hun levens te ontdekken en te tonen. De huizen waar ze woonden, het werk dat ze hadden, de dingen die ze graag deden.
Jullie hebben slachtoffers weer in individuen veranderd. Door te onderzoeken en te puzzelen. Door verhalen aan de vergetelheid te ontrukken. Stukje bij beetje geven jullie ze hun menselijkheid terug. Want menselijkheid is het sterkste wapen tegen massamoordenaars. Zo laten jullie zien dat herdenken méér is dan eens per jaar terugkijken. Want herdenken is niet passief. Herdenken is een daad. Met die daad betuigen we de Arnhemse Joden van toen het respect dat ze verdienen.
Beste mensen, We zijn hier niet alleen om terug te kijken. We zijn hier ook omdat wat toen gebeurd is, nooit meer mag gebeuren. “Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen”. Dat is een wijze uitspraak van de filosoof George Santayana. Wij herdenken dus ook omwille van de toekomst. Om te onthouden wat zich niet mag herhalen.
We denken vandaag natuurlijk ook aan de moord op zoveel onschuldige Israëlische burgers op zaterdag 7 oktober. Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet het einde van het antisemitisme. Dat wisten we al. Maar plotseling toonde de haat zijn verwrongen gezicht openlijk en voor iedereen zichtbaar.
De gebeurtenissen in het Midden-Oosten resoneren wereldwijd. Ook in Nederland, ook in Arnhem. En weer zien we oude anti-Joodse symbolen en mythen opduiken. Weer zien we de giftige reflexen die ertoe leiden dat Joden automatisch de schuld krijgen. Weer zien we Joden die om veiligheidsredenen verbergen dat ze Joods zijn.
We mogen verschillend denken over de situatie in het Midden-Oosten. Over gebeurtenissen uit het verleden, over de regering van Israël, over de positie van de Palestijnen, over wat er nu moet gebeuren. Maar we mogen er als samenleving geen enkele twijfel over laten bestaan dat antisemitisme verwerpelijk en onacceptabel is. Punt. En daar komt dus geen maar achter.
Wat moeten we wél doen in een tijd waarin tegenstellingen zich verscherpen? Ik denk dat we elkaar moeten opzoeken. Elkaar leren kennen. Belangstelling voor elkaar hebben. Bereid zijn te luisteren, met respect te discussiëren en onze meningen soms bijstellen.
Dat betekent ook: feiten boven vooroordelen stellen. Ons niet laten opsluiten in bubbels. Niet laten opjutten door giftige complottheorieën die gretig verspreid worden op sociale media. Complottheorieën over Joden. Over mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en verwoesting. Over hen die vervolgd worden om hun mening, hun geloof of hun etniciteit.
Ons verzet tegen de haat bestaat uit onze inspanning voor een samenleving die gebaseerd is op tolerantie, respect en dialoog. Altijd. Waarin we de ander in de eerste plaats als mens zien. Altijd. Waarin de menselijke waardigheid voorop staat. Altijd. 
(Bloemlegging door burgemeester Ahmed Marcouch, foto Jos Vecht)
Vandaag zien we het indrukwekkende werk dat de leerlingen van het Beekdal Lyceum de afgelopen periode hebben verricht. Als burgemeester ben ik er trots op dat Arnhemse scholieren onze samenleving het goede voorbeeld geven. Jullie werk vormt een krachtig tegengif tegen de onverdraagzaamheid.
Jullie hebben het stokje doorgegeven aan het Olympus College. Want herdenken moet een estafette zijn. Vertellen wat er gebeurd is, zodat anderen dat op hun beurt kunnen doorgeven.
Opdat de gebeurtenissen van toen nooit vergeten worden.
Opdat wij en de generaties na ons waakzaam blijven.
Opdat de herinnering onze bagage is op onze reis naar de toekomst.
Toespraak burgemeester Ahmed Marcouch
Herdenking Arnhemse Joden Arnhem
12 november 2023
Beste mensen,
Vandaag herdenken wij onze Joodse stadgenoten die de Holocaust niet overleefden. Want ook uit Arnhem werden vele Joden weggevoerd en vermoord. Mensen die hier al generaties lang woonden. En mensen die hier uit Duitsland naartoe gevlucht waren. Mensen die als groep tot zondebok waren gemaakt.
Dat kon zo systematisch en op zo’n onvoorstelbare schaal gebeuren, doordat zij het slachtoffer werden van een ideologie waarin zij geen mensen waren. Volgens die ideologie werden Joden niet vermoord, maar vernietigd. ‘Vernietigen’ is een term die niet bij mensen hoort, maar bij afval. Wie mensen als afval voorstelt, hoeft zich niet om hun leed te bekommeren. Ontmenselijking is het sterkste wapen van massamoordenaars.
(Burgemeester Ahmed Marcouch aan het woord, foto Jos Vecht)
Arnhemse scholieren van nu brengen Arnhemse Joden van toen lang na hun dood weer tot leven. Door zich in hen te verdiepen. Door zich in te leven in mensen die ze nooit persoonlijk hebben gekend. En door hen niet alleen te zien als slachtoffers, als doden, als cijfers in een onmenselijke statistiek. Maar door juist hun levens te ontdekken en te tonen. De huizen waar ze woonden, het werk dat ze hadden, de dingen die ze graag deden.
Jullie hebben slachtoffers weer in individuen veranderd. Door te onderzoeken en te puzzelen. Door verhalen aan de vergetelheid te ontrukken. Stukje bij beetje geven jullie ze hun menselijkheid terug. Want menselijkheid is het sterkste wapen tegen massamoordenaars. Zo laten jullie zien dat herdenken méér is dan eens per jaar terugkijken. Want herdenken is niet passief. Herdenken is een daad. Met die daad betuigen we de Arnhemse Joden van toen het respect dat ze verdienen.
Beste mensen, We zijn hier niet alleen om terug te kijken. We zijn hier ook omdat wat toen gebeurd is, nooit meer mag gebeuren. “Wie de geschiedenis niet kent, is gedoemd haar te herhalen”. Dat is een wijze uitspraak van de filosoof George Santayana. Wij herdenken dus ook omwille van de toekomst. Om te onthouden wat zich niet mag herhalen.
We denken vandaag natuurlijk ook aan de moord op zoveel onschuldige Israëlische burgers op zaterdag 7 oktober. Het einde van de Tweede Wereldoorlog betekende niet het einde van het antisemitisme. Dat wisten we al. Maar plotseling toonde de haat zijn verwrongen gezicht openlijk en voor iedereen zichtbaar.
De gebeurtenissen in het Midden-Oosten resoneren wereldwijd. Ook in Nederland, ook in Arnhem. En weer zien we oude anti-Joodse symbolen en mythen opduiken. Weer zien we de giftige reflexen die ertoe leiden dat Joden automatisch de schuld krijgen. Weer zien we Joden die om veiligheidsredenen verbergen dat ze Joods zijn.
We mogen verschillend denken over de situatie in het Midden-Oosten. Over gebeurtenissen uit het verleden, over de regering van Israël, over de positie van de Palestijnen, over wat er nu moet gebeuren. Maar we mogen er als samenleving geen enkele twijfel over laten bestaan dat antisemitisme verwerpelijk en onacceptabel is. Punt. En daar komt dus geen maar achter.
Wat moeten we wél doen in een tijd waarin tegenstellingen zich verscherpen? Ik denk dat we elkaar moeten opzoeken. Elkaar leren kennen. Belangstelling voor elkaar hebben. Bereid zijn te luisteren, met respect te discussiëren en onze meningen soms bijstellen.
Dat betekent ook: feiten boven vooroordelen stellen. Ons niet laten opsluiten in bubbels. Niet laten opjutten door giftige complottheorieën die gretig verspreid worden op sociale media. Complottheorieën over Joden. Over mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en verwoesting. Over hen die vervolgd worden om hun mening, hun geloof of hun etniciteit.
Ons verzet tegen de haat bestaat uit onze inspanning voor een samenleving die gebaseerd is op tolerantie, respect en dialoog. Altijd. Waarin we de ander in de eerste plaats als mens zien. Altijd. Waarin de menselijke waardigheid voorop staat. Altijd.
(Bloemlegging door burgemeester Ahmed Marcouch, foto Jos Vecht)
Vandaag zien we het indrukwekkende werk dat de leerlingen van het Beekdal Lyceum de afgelopen periode hebben verricht. Als burgemeester ben ik er trots op dat Arnhemse scholieren onze samenleving het goede voorbeeld geven. Jullie werk vormt een krachtig tegengif tegen de onverdraagzaamheid.
Jullie hebben het stokje doorgegeven aan het Olympus College. Want herdenken moet een estafette zijn. Vertellen wat er gebeurd is, zodat anderen dat op hun beurt kunnen doorgeven.
Opdat de gebeurtenissen van toen nooit vergeten worden.
Opdat wij en de generaties na ons waakzaam blijven.
Opdat de herinnering onze bagage is op onze reis naar de toekomst.