Dinsdag, 12 November 2024
Op zondag 10 november vond de jaarlijkse herdenking bij het Joods Monument plaats. Sprekers waren burgemeester Ahmed Marcouch, rector van het Olympus College Ilja Faber en David Simon, voorzitter van Yad Vashem Nederland. Zij spraken hun afschuw uit over de gewelddadigheden in Amsterdam en uitten hun diepe bezorgdheid over het groeiend antisemitisme en intimidatie van Joden. De burgemeester deed een oproep te strijden ‘voor beschaving, tolerantie, mensenrechten en voor de vrijheid om te zijn wie we zijn’. Sprekers refereerden aan het hoopgevend project van het Olympus College de afgelopen week, waarbij leerlingen op zoek gingen naar verhalen van de vele Joodse leeftijdgenoten die nooit meer naar Arnhem terugkeerden. Leerlingen van de school droegen passages voor uit het oorlogsdagboek van de 19 jarige Joodse Arnhemse Ada Goldsmid. Ook assisteerden ze bij de kransleggingen. In de dagen vóór de herdenking was in Rozet een scroll video te zien met de namen van de 1500 omgekomen Joodse Arnhemmers.
Klik hier voor de foto's. Klik hier voor de toespraak van burgemeester Ahmed Marcouch. Klik hier voor de toespraak van rector Ilja Faber. Lees meer in de Gelderlander van 11 november 2024.
Woensdag, 6 November 2024
Op 6 november j.l. opende rector Ilja Faber van het Olympus College het ‘Kofferproject’ 2024, een geschiedenisproject over de Holocaust en het lot van de Arnhemse Joden 40-45. Het Olympus College neemt daarmee het stokje over van het Beekdal Lyceum.
Zes derdejaars klassen gaan van 6-8 november aan het project werken. De leerlingen doen onderzoek naar Joodse leeftijdsgenoten, die in de oorlog vermoord werden. Ze gaan de stad in en werken ook thuis aan hun eindproduct. Zij sluiten 8 november op school af met een digitale tentoonstelling met verhalen, kaarten en filmpjes.
Oud-docent Jan de Vries gaf aan de hand van videobeelden een historisch overzicht van de Jodenvervolging in Arnhem.
Burgemeester Ahmed Marcouch sprak de leerlingen toe over discriminatie en uitsluiting. Begin bij jezelf en wees menselijk en tolerant, was zijn advies. Zo kunnen wij ‘de vrede voor een betere wereld te organiseren’, aldus de burgemeester.
Docent Bob Wonnink gaf tot slot een praktisch overzicht van het project de komende dagen. Daarna gingen de leerlingen met hun docenten geschiedenis aan de slag in de lokalen.
Leerlingen zullen op zondag 10 november a.s. een bijdrage leveren aan de herdenking bij het Joods Monument Arnhem.
Woensdag, 16 Oktober 2024
Op zondag 10 november 2024 wordt de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst georganiseerd met aanvang van 11.00 uur bij het Joods Monument Arnhem op de Kippenmarkt/Jonas Daniël Meijerplaats.
Programma:
11.00 uur Opening/welkom door ceremoniemeester Bert de Jong
11.05 uur Gedicht leerling Olympus College
11.10 uur Toespraak burgemeester Marcouch
11.20 uur Voordracht Ilja Faber, rector Olympus College
11.30 uur Toespraak Opperrabbijn Jacobs
11.40 uur Voordracht leerling Olympus College
11.45 uur Leggen van bloemen
11.55 uur Afsluiting door ceremoniemeester
12.00 uur Einde herdenking
Commissie Herdenkingsmonument gedeporteerde Joden Arnhem WO II: Marcel Spanier, Leo Vosdingh, Bert de Jong, Anita Hendricx
Rozet Erfgoedcentrum: namen gedeporteerde Arnhemse Joden 40-45
Vanaf woensdag 6 t/m zaterdag 9 november 2024 worden de namen van de gedeporteerde Arnhemse Joden 40-45 getoond in een scroll video. Deze wordt tijdens de openingstijden van 11-17 uur afgespeeld. Zondag 10 november 2024 gesloten.
The annual commemoration meeting will be organized on Sunday, November 10, 2024, starting at 11 a.m. at the Jewish Monument Arnhem on the Kippenmarkt/Jonas Daniël Meijerplaats.
Program:
11 a.m. Opening/welcome by master of ceremonies Bert de Jong
11.05 am Poem student Olympus College
11.10 am Speech by Mayor Marcouch
11.20 am Lecture by Ilja Faber, rector of Olympus College
11.30 am Speech by Chief Rabbi Jacobs
11.40 am Lecture by Olympus College student
11.45 am Laying of flowers
11.55 am Closing by master of ceremonies
12.00 End of commemoration
Commission Memorial Monument to Deported Jews Arnhem WW II: Marcel Spanier, Leo Vosdingh, Bert de Jong, Anita Hendricx
Rozet Heritage Center: names of deported Arnhem Jews 40-45
From Wednesday 6 to Saturday 9 November 2024, the names of the deported Arnhem Jews 40-45 will be shown in a scrolling video. This will be played during opening hours from 11 a.m. to 5 p.m. Closed on Sunday november 10 th.
Maandag, 14 Oktober 2024
Op woensdag 30 oktober 2024, 20.00 uur houdt Govert van Brakel (NCRV/NOS) een lezing over het leven van Han Hollander (Deventer, 1886). De legendarische vooroorlogse sportverslaggever stierf in 1943 in het vernietigingskamp Sobibor, samen met zijn vrouw Leentje Smeer. Voor meer informatie over de lezing, klik hier.
Woensdag, 2 Oktober 2024
Cursus Rozet: Arnhem kende voor de oorlog een bloeiende Joodse gemeenschap. Met de razzia's van eind 1942 werd het merendeel afgevoerd om vermoord te worden. We kijken terug op deze bewogen periode met onze gast Ella. Zij vertelt over de lotgevallen van haar Arnhemse familie in de oorlog. Twee korte documentaires begeleiden haar verhaal. De cursus wordt gehouden op donderdag 7 november 2024 van 19.30-21.30 uur. Voor informatie en/of inschrijven, klik hier.
Maandag, 30 September 2024
Op donderdag 26 september j.l. zijn op 9 adressen in Arnhem 17 nieuwe struikelstenen gelegd ter nagedachtenis van Joodse oud-bewoners of verzetsstrijders. De steenlegging werd voorafgegaan door een herdenkingsbijeenkomst in het stadhuis. Leerlingen van drie Arnhemse middelbare scholen waren aanwezig. Verschillende sprekers voerden het woord, onder wie burgemeester Ahmed Marcouch (zie zijn facebook pagina). De klezmerband Héjre Kati zorgde voor de muziek.
De nieuwe adressen zijn: Broerenstraat 33,Veerpolderstraat 46, Sonsbeeksingel 116, Driekoningendwarsstraat 13, Johan de Wittlaan 73, Huijghenslaan 63, van Heemstralaan 90, Breitnerstraat 18 en Burgemeester Weertsstraat 57. Voor een overzicht van alle Arnhemse adressen met struikelstenen klik hier. Bij de betreffende personen zijn in het namenregister van deze site foto's van de stenen opgenomen, bij enkelen ook de teksten van de toespraken. Zie ook het artikel 'Bescheiden maar bezield, struikelstenen in Arnhem'.
Vrijdag, 2 Augustus 2024
Lezing Volksuniversiteit Wageningen: Arnhem kende voor de oorlog een bloeiende Joodse gemeenschap. In de oorlog werd het merendeel afgevoerd om vermoord te worden. Historicus Cees Haverhoek vertelt over de medewerking van de autoriteiten en de rol van de Arnhemse politie in deze bewogen periode. Twee korte documentaires begeleiden zijn verhaal. De lezing wordt gehouden in het Heerenstraattheater in Wageningen op dinsdag 1 oktober van 14.00-16.00 uur. Voor meer informatie en/of inschrijven, klik hier.
Vrijdag, 2 Augustus 2024
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs Joodse huizen met hun verhalen. Datum: zaterdag 31 augustus 2024, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 11.00 euro. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier. De volgende editie zal zijn op zaterdag 10 mei 2025, klik hier.
Woensdag, 26 Juni 2024
Negen Arnhemse vrouwen die streden tegen discriminatie en vervolging krijgen een straatnaam in een nieuw te bouwen buurt in Schuytgraaf-Noord. Ook de naam van Alijda Bachrach (1917-2005) wordt vereeuwigd in de Alijda Bachrachsingel. Alijda deed als jonge vrouw in de Tweede Wereldoorlog belangrijk verzetswerk en bevrijdde 8 personen uit kamp Westerbork. Voor verhaal van Alijda klik hier.
Woensdag, 26 Juni 2024
De oorlogsveteraan Max Wolff uit Arnhem was op 6 juni j.l. aanwezig bij de herdenking van D-day in Normandië, dit jaar 80 jaar geleden. De 98-jarige is het laatste nog levende lid van de Prinses Irene Brigade. Hij deed mee aan de bevrijding van Nederland in mei 1945. Zie het artikel in de Gelderlander van 6 juni 2024. Zijn oorlogsverhaal is hier te lezen. In het wijkblad de Penseelstreek (zomer 2024/109/pagina 5) staat een artikel over zijn vermelding op de Britse D-day herdenkingsmuur.
Maandag, 6 Mei 2024
Op 4 mei werden 's middags korte toespraken gehouden en bloemen gelegd bij verschillende verzetsmonumenten in Arnhem. 's Avonds was de herdenking bij het monument 'Mens tegen macht' op het Audrey Hepburnplein. Burgemeester Marcouch bepleitte 'zorg om de toekomst van het verleden', omdat de waarschuwing die uitgaat van de WO II minder krachtig wordt. Na afloop gaf het Philharmonie Gelre een concert in de Eusebiuskerk. In Elden werden bij het monument in de Klapstraat bloemen gelegd. Lees ook het artikel uit de Gelderlander van 6 mei 2024.
Donderdag, 25 April 2024
Jeroen Driessen stuurde ons de brief die Sally Cohen in februari 1944 vanuit het kamp Blechhammer meegaf voor zijn vriend Jan Willem Driessen (1904), de opa van Jeroen. De brief bevatte een dringend verzoek om hulp, maar kwam nooit aan. Jeroen tekende het verhaal over Sally op en zorgde voor vijf struikelstenen op de Pastoorstraat 18, waar de familie woonde. Klik hier voor het verhaal, klik hier voor de persoonlijke pagina van Sally.
Dinsdag, 26 Maart 2024
Michèlle van Hofwegen en Gerard Gijsbertsen beschreven de levens van Christina Bachrach-Eijsman (1894-1943), haar man David Bachrach (1885-1929) en hun vier kinderen. Het Joodse gezin woonde aan de Atjehstraat 12 in de Arnhemsewijk Klarendal. Klik hier.
Dinsdag, 23 Januari 2024
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs Joodse huizen met hun verhalen. Datum: zaterdag 20 april 2024, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 11.00 euro. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier.
Woensdag, 17 Januari 2024
27 januari is het International Holocaust Memorial Day. Daarom kun je de hele maand januari leren over de Holocaust. Bijvoorbeeld tijdens een lezing, herdenking of museumbezoek. Op de nieuwe website leeroverdeholocaust staat een overzicht van de activiteiten. Klik hier.
Maandag, 1 Januari 2024
Op 22 oktober 2023 vond voor klein publiek in de sjoel in Dieren de première plaats van de documentaire 'Dagboek waar zal jij nog eens terecht komen?'. In de documentaire vertolken vier Arnhemse scholieren dagboekfragmenten van de 19 jarige Joodse Arnhemse Ada Goldsmid, rechts op het affiche hieronder. Ada woonde met haar pleegouders in de Staringstraat op nummer 12. Bij de razzia van 10 december 1942 ontsnapte zij via de achtertuin om onder te duiken in Amsterdam. Ze overleefde als enige van het gezin Goldsmid de oorlog.
Op 15 december 2023 werd dezelfde documentaire vertoond als filmcollege tijdens de themadag van Museum Hartenstein. Na afloop gingen de toehoorders met de makers in gesprek. Zowel in Dieren als in Oosterbeek was familie van Ada aanwezig.
Op de themadag sprak ook mevrouw Emmy Drop-Menko hoe het was om als jong Joods meisje de oorlog mee te maken. In 1942 hielp het verzet haar onderduiken in Arnhem. Emmy werd tijdens de evacuatie gescheiden van haar pleeggezin en maakte een turbulente tijd mee. Ze overleefde de oorlog.
Op 12 september 2023 werden struikelstenen gelegd voor Michel Kruijer en Jennij Kruijer-Fröhlich, de pleegouders van Ada. Het verhaal van Ada Goldsmid is op deze site te lezen. Voor vragen over vertoning van de documentaire, mail ons: commentaar-en-contact@joodsmonumentarnhem.nl
Zaterdag, 16 December 2023
Op dinsdag 12 december 2023 vond de Chanoekaviering voor de synagoge aan de Pastoorstraat plaats. Burgemeester Ahmed Marcouch en opperrabijn Benyomin Jacobs voerden het woord en staken de lampjes van de grote kandelaar aan. Zo’n 90 mensen waren bij het lichtjesfeest aanwezig. De Gelderlander en de Arnhemse Courant van 13 december 2023 deden verslag.
Burgemeester Ahmed Marcouch steekt het eerste lichtje van de menora aan, foto: C. Penninkhof, Jonet.nl)
Vrijdag, 17 November 2023
Op 16 november 2023 opende loco-burgemeester Bob Roelofs op het Beekdal lyceum de presentatie-avond van het Holocaustproject. Leerlingen hebben de afgelopen tijd intensief aan het project gewerkt en bezochten o.a.kamp Vught. Roelofs prees hun onderzoek en inzet. Rector van der Graaff sprak zijn trots uit. Er viel van alles zien: werkstukken in soorten en maten, muurkranten en films. Leerlingen droegen stiftgedichten voor en Maksim Milo speelde een gedurfde vioolsolo. Leerlingen van topsport en dans figureerden in de film 'Ze danst’ naar het verhaal 'Dansen met de vijand' over de Nijmeegse Holocaust overlevende Roosje Glaser. Maartje en Sara uit 3VF droegen met een koffer als symbool het Holocaust project over aan Danique en Roosmary van het Olympus College. In september 2024 gaan leerlingen van Olympus er mee aan de slag. Tot slot bedankte de onderwijscommissie van Joods Monument Arnhem het Beekdal lyceum met een boek en een oorkonde.
Maandag, 13 November 2023
Op zondag 12 november j.l. voerden burgemeester Ahmed Marcouch, rector van het Beekdal lyceum Niels van der Graaff en David Simon voorzitter van Yad Vashem Nederland het woord ter gelegenheid van de jaarlijkse herdenking bij het Joods Monument Arnhem. Door krijgsmachtrabbijn Menachem Sebbag werd kaddisj gelezen. Voorzitter van de Stichting Viering Nationale Feest- en Gedenkdagen Arnhem Bert de Jong, leidde de ceremonie. Ahmed Marcouch deed een oproep om elkaar 'op te zoeken in respect en tolerantie' en te herdenken 'omwille van de toekomst'. Leerlingen van het Beekdal lyceum lieten enkele werkstukken zien van het Holocaustproject en assisteerden bij de bloemlegging. Na afloop van de herdenking was er gelegenheid om in Rozet de expositie ‘Joodse Arnhemmers 40-45’ te bezoeken.
Klik hier voor de foto's (© Jos Vecht). Klik hier voor het scholenproject. Lees meer in de Gelderlander van 12 november en de Gelderlander van 13 november 2023
(Herdenking bij Joods Monument Arnhem 2023, foto Jos Vecht)
Zondag, 12 November 2023
Op woensdagavond 8 november 2023 interviewde René Gademann in Rozet gastspreker Marc van Berkel, bijzonder hoogleraar Holocausteducatie in Nijmegen. Voor een geinteresseerd publiek behandelden zij het onderwerp Holocausteducatie in het onderwijs. De avond was actueel en informatief, het publiek stelde volop vragen. Na afloop ging het gezelschap naar de lopende expositie 'Joodse Arnhemmers 40-45' in de bibliotheek. RTV Connect maakte opnames voor het programma Gelderse Gasten.
(René Gademann (l) en Marc van Berkel (r) in gesprek, foto Jos Vecht)
Dinsdag, 7 November 2023
Wethouder Bob Roelofs opende afgelopen maandag de expositie ‘Joodse Arnhemmers 40-45’ in de bibliotheek van Rozet. De expositie herinnert aan het lot van de 1500 Joodse Arnhemmers die uit de stad weggevoerd werden om vermoord te worden. Toen de ‘Slag om Arnhem’ in 1944 losbarstte, was een andere slag - de deportatie van 1500 stadsgenoten – al een klein jaar eerder voltooid: ‘de Stille slag’. Bob Roelofs en gemeentelijk archeoloog Leo Smole discussieerden over de vraag hoe de geschiedenis van Joods Arnhem meer kan gaan leven in de stad. Het publiek praatte volop mee, ook de actualiteit werd niet geschuwd. Mirre Kisteman, oud-leerlinge van het Thomas á Kempis College droeg het gedicht '(On)wetend' voor. Het was in 2019 haar eindopdracht voor het Holocaust project op school. Het Déjà VU-Kwartet zorgde voor een passende omlijsting. De expositie is nog tot en met 19 november te zien. Lees ook het artikel in de Gelderlander van 7 november 2023.
Zaterdag, 4 November 2023
Op vrijdag 3 november 2023 werd in 'Airborne Museum at the Bridge' de tentoonstelling: ‘Max Wolff, van vluchteling tot bevrijder’ geopend. Max was een jonge Joodse jongen uit Arnhem. Zijn familie vluchtte in 1942 voor de jodenvervolging en dook onder in Brussel. Zijn zussen en zwager werden gedeporteerd en vermoord in Auschwitz. Na de landingen in Normandië in 1944, sloot de jonge Max zich aan bij de geallieerde strijdkrachten. Hij keerde als bevrijder terug naar Nederland. Max Wolff genoot zichtbaar van de opening van 'zijn' tentoonstelling. Het oorlogsverhaal van Max is hier te lezen. Zie ook het artikel in de Gelderlander van 4 november 2023.
(Max Wolff en burgemeester Ahmed Marcouch - foto Facebook)
Dinsdag, 17 Oktober 2023
Van 7-19 november a.s. wordt in de bibliotheek van Rozet de expositie Joodse Arnhemmers ‘40-’45 gehouden met o.a. “Louisa, van 10 jaar, was ooggetuige”. Wethouder Bob Roelofs zal op maandag 6 november van 16-17 uur (inloop 15,30 uur) de opening verrichten. Daarna gaat hij in gesprek met gemeentelijk archeoloog Leo Smole over de vraag: ‘Hoe kan de geschiedenis van Joods Arnhem meer gaan leven in onze stad?’. Het Déjà VU-Kwartet verleent muzikale medewerking. Aanmelden voor de opening graag via aanmelding@joodsmonumentarnhem.nl.
De locatie is: Bibliotheek Rozet (eerste verdieping), Kortestraat 16, 6811 EP Arnhem. De toegang van de expositie is gratis, de inloop vrij. Gidsen zijn aanwezig op 10-12 november tussen 10-12 en 14-16 uur en op zondag 12 november tussen 13-16 uur. De expositie is een project van Joods Monument Arnhem in samenwerking met Rozet.
Donderdag, 12 Oktober 2023
Op 11 oktober j.l. kregen Albertus en Petronella van Oene-de Geest postuum de Yad Vashem onderscheiding uitgereikt in het Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Mevrouw Nicolaes, nicht van het echtpaar nam samen met mevrouw Perk de onderscheiding in ontvangst. Albertus en Petronella van Oene verleenden het Joodse echtpaar Muller tijdens de oorlog bijna drie jaar onderduik in hun huis aan het Walburgersplein 13. De baby van het echtpaar ging in de onderduik in Noord-Brabant. De familie overleefde de oorlog. De aanvraag voor de onderscheiding werd gedaan door de dochter en kleindochter van het echtpaar Muller. Zij waren aanwezig bij de plechtigheid.
Dinsdag, 12 September 2023
Op dinsdag 12 september 2023. werden op 6 adressen in Arnhem 16 nieuwe struikelstenen gelegd ter nagedachtenis aan de Joodse oud-bewoners.
Op elk adres werd een korte ceremonie gehouden met een verhaal of toespraak. Familie of verwanten waren aanwezig, ook buurtgenoten. Hein-Willem Leeraar leidde als coördinator de ceremonie. Rabbijn Tamarah Benima zei kaddisj.
De nieuwe adressen zijn: Markt 5, Pastoorstraat 18, Staringstraat 12, Frombergdwarsstraat 2 (voorheen nr 13), Amsterdamseweg 54 (voorheen Brantsenstraat 2) en Burgemeester Weertsstraat 85. Voor een overzicht van alle Arnhemse adressen met struikelstenen klik hier. Bij de betreffende personen zijn in het namenregister van deze site foto's van de stenen opgenomen, bij enkelen ook de teksten van de toespraken.
Zie ook het artikel in de Gelderlander van 13 september 2023: 'Weer trekt karavaan van struikelstenen door Arnhem': 89 slachtoffers van Holocaust herdacht op 34 adressen'
Vrijdag, 1 September 2023
Op 1 september j.l. verrichtte rector Niels van der Graaff van het Beekdallyceum de aftrap van het scholenproject Holocaust. Een nieuwe lichting Beekdallers gaat het project uitvoeren aan de hand van het vorig jaar verschenen lesboek ‘In de straten van Arnhem, estafette-herdenking Holocaust”.
In zijn toespraak vertelde de rector de tragische geschiedenis van het Arnhemse Joodse echtpaar Hartog en hun elfjarige zoontje Philip, toegewijd jeugdspeler van Vitesse. Wat begint met negeren en uitsluiten, kan ontsporen in ontmenselijking en geweld, en 'dan is het te laat, veel te laat', aldus de rector. Daarna werd de vorig jaar gemaakte Vitesse film 'Meer dan dagen geleden', een oproep tot waakzaamheid vertoond.
Marcel Spanier, een van de initiatiefnemers van Joods Monument Arnhem en lid van de onderwijscommissie, vertelde over het belang van het project voor jonge mensen van nu. Hij wenste de 200 derdeklassers op de tribune succes de komende projectdagen. Aan de herdenking bij het Joods Monument Arnhem zullen leerlingen op zondag 12 november a.s. op de Kippenmarkt weer hun bijdrage leveren.
(Rector Niels van der Graaff aan het woord, rechts Marcel Spanier, foto Jos Vecht)
Maandag, 28 Augustus 2023
In de Airbornekrant van 2023 wordt aandacht besteed aan de herdenking van de Hol0caustslachtoffers van Arnhem (pagina 13) en Velp (pagina 17). De titel van Arnhemse verhaal luidt 'Scholieren herdenken Holocaustslachtoffers Arnhem'. Meer...
Dinsdag, 22 Augustus 2023
In Arnhem waren de Joodse families Cohen, Katzenstein en Kahané actief bij scouting. Ook Carel Kanstein, Max Wolff en Raf Silberberg waren lid. De redactie maakte aan de hand van de gegevens van Scouting Nederland een overzicht van hun lotgevallen, aangevuld met eigen onderzoek. Meer...
Dinsdag, 1 Augustus 2023
Op 14 juli 1942 om half twaalf 's avonds meldt de kelner van Hotel Riche aan het Nieuwe Plein zich bij de Arnhemse politie. Hij heeft de minderjarige Hendrika de Haan bij zich uit Amsterdam. Zij vertelt dat zij met toestemming van haar ouders naar Doesburg is gereisd, maar niet meer op tijd naar Amsterdam terug kon keren. Klik hier
Woensdag, 5 Juli 2023
Op 6 juli j.l. kreeg het echtpaar Kramer-Harmsen postuum de Yad Vashem onderscheiding uitgereikt vanwege hulp aan onderduikers. Kleinzoon Gerrit nam de onderscheiding in ontvangst in het Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Gerrit en Hetty namen tussen 1942 en 1944 de toen 18 jarige Siny Franken (1924-2012) op in hun huis aan de Jagerslaan 46. Siny's ouders en broertje doken onder bij de zwager en zus van het echtpaar, Arie en Rini Brugman-Harmsen aan de Tiendweg 34. De aanvraag voor de onderscheiding werd gedaan door de dochters van Siny. De familie Franken overleefde de oorlog. Voor het verhaal van Siny Franken, klik hier.
(Echtpaar Kramer-Harmsen)
Dinsdag, 20 Juni 2023
Onderaan de Utrechtsestraat, schuin tegenover de Betuwestraat, stond op nummer 13 de N.V. Etikettenfabriek Mogendorff. Het was een bekend Arnhemse bedrijf gestart in 1886. De Duitse bezetter nam het in beslag. Eerst kwam er een toezichthouder en in 1942 werden de Joodse Mogendorffs gedwongen hun bedrijf te verkopen. Tijdens de oorlog werd het pand volledig verwoest, na de oorlog werd het bedrijf opnieuw opgebouwd. In gebouw aan de Utrechtsestraat is nu het Leger des Heils gevestigd.
(firma Mogendorff aan de Utrechtsestraat 13 in 1952, foto Renes Gelders Archief)
In het Algemeen Dagblad van 28 mei 2023 lezen we dat een oude etikettenmachine uit het bedrijf terug is bij de familie. Verslaggever Hans Brok schrijft: ‘Een oude machine die etiketten kan drukken is na vele omzwervingen weer terug bij de Joodse familie Mogendorff. De etikettenmachine komt oorspronkelijk uit Arnhem maar de Israëlische nazaten vonden de machine in Wierden’. Klik hier voor het hele artikel.
Alijda en Simon
Alijda Jacobs werkte als dienstmeisje bij de familie Mogendorff, de Joodse Simon Bachrach als technicus bij de firma aan de Utrechtsestraat. Alijda en Simon raakten verliefd en verloofden zich. Simon en zijn twee broers Bennie en Maurits kwamen vanuit Joodse werkkampen in Westerbork terecht. Alijda bevrijdde hen (en anderen) met stoutmoedige acties. Chauffeur Geurt Kreuze hielp haar daarbij. Klik hier voor haar verhaal.
Dinsdag, 30 Mei 2023
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs Joodse huizen met hun verhalen. Datum: zaterdag 2 september 2023, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 10.00 euro. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier.
Woensdag, 10 Mei 2023
In een online-lezing voor de ArcheoAcademy van Rozet bespreekt drs. Leo Smole - gemeentelijk archeoloog - de geschiedenis van de Jodenvervolging in Arnhem aan de hand van een aantal vondsten. De lezing werd live gestreamd op 8 mei 2023 en is hier te zien.
Maandag, 8 Mei 2023
Op de tentoonstelling ‘Van de ramp gered’ in het erfgoedcentrum in Rozet (te zien tot 1 oktober 2023) worden verhalen getoond over 28 bijzondere collectiestukken die een ramp overleefden.
Een van de stukken is het (religieus) zilverwerk van de Joodse familie Pinto uit de Parkstraat 72 van twee bekers, een kandelaar en vorken en lepels met Hebreeuwse opschriften. De Pinto's verborgen het zilver in 1943 in hun huis, vlak voor ze werden gedeporteerd. Machiel Pinto, zijn vrouw Jansje Hamel en hun vier kinderen, Salo, Roosje, Duifje en Lenie werden vermoord in de concentratiekampen Sobibor en Auschwitz. Machiel was leraar aan de Joodse School en docent Hebreeuws aan het Stedelijk Gymnasium in Arnhem.
Het zilver werd in 1984 gevonden, er wordt nog altijd gezocht naar de erfgenamen. Het museum doet daartoe een oproep aan de nabestaanden en publiek. Zie ook: https://www.joods.nl/2021/05/oud-zilverwerk-van-machiel-pinto-gevonden/
Voor meer informatie over de familie Pinto op deze site, klik hier.
Maandag, 8 Mei 2023
De Stichting Viering Nationale Feest- en Gedenkdagen Arnhem verzorgde de dodenherdenking van 4 mei bij verschillende monumenten in Arnhem. Ook bij het Joods Monument werden bloemen gelegd. In Elden werden bij Huize Voorburg aan de Drielsedijk de omgekomen Joodse jongeren, de 'Palestina pioniers' herdacht. Meer...
Dinsdag, 25 April 2023
Persoonsbewijs zonder ‘J’, het verhaal van twee Joodse geliefden, Didi en Marcel. Zij zetten hun leven op het spel door zich aan te sluiten bij het verzet. Het verhaal speelt zich af o.a. in Bennekom en op de Veluwe. Voor meer informatie en kaarten, klik hier..
Maandag, 17 April 2023
De sprong in de Rijn: op 17 mei 1942 om vijf over twaalf 's middags komt er bij de Arnhemse politie een melding binnen dat er een lijk is gevonden in de Rijn. Bij nadere inspectie blijkt het geen lijk te zijn, maar een levend persoon. Meer...
Donderdag, 2 Maart 2023
Er zijn twee groepsfoto's bekend van de bewoners van het Joods Jongenshuis aan de Amsterdamseweg in Arnhem. Opvallend detail: op beide foto's zitten op de onderste rij hetzelfde groepje jongens, de jongste Jongenshuis-bewoners op dat moment. Meer...
Maandag, 20 Februari 2023
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs Joodse huizen met hun verhalen. Datum: zaterdag 15 april 2023, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 7,50 euro. Volgende datum: zaterdag 2 september 2023. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier.
Maandag, 20 Februari 2023
Er zijn twee groepsfoto's bekend van de bewoners van het voormalige Joodse Jongenshuis aan de Amsterdamseweg in Arnhem in 1941-1942. Op beide foto's zit hetzelfde groepje jongens, de jongste Jongenshuis-bewoners op dat moment: Kurt, Sigge en Louis. Meer…
Woensdag, 1 Februari 2023
‘Mijn opa Rafaël de Bruin is geboren in de Bentinckstraat 19 op 24 augustus 1909 in Arnhem. Zijn roepnaam was Fole.’ Zo begint Rebecca van Meegdenburg de levensgeschiedenis van haar opa Rafael de Bruin. Lees meer….
Maandag, 30 Januari 2023
De gemeente Arnhem heeft bij de roof van Joodse bezittingen in de Tweede Wereldoorlog vermoedelijk geen rol gehad. Evenmin bestaan er aanwijzingen voor achterstallige gemeentebelastingen die Joodse overlevenden bij terugkeer alsnog kregen voor erfpacht en wegonderhoud. Er is dan ook geen reden om tot een vorm van herstelbetalingen over te gaan, aldus de Gelderlander van 25 januari 2023 of het artikel van de Gelderlander d.d. 5 oktober 2020. Voor de raadsbrief en het rapport 'Vooronderzoek naheffingen en aankoop onroerend goed WO II' van de gemeente klik hier. Over het onderzoek van Pointer over de Verkaufsbücher klik hier
Maandag, 23 Januari 2023
'Arnhemmers pleiten voor gedenkteken voor omgebrachte bewoners van ‘Joods Jongenshuis’. Zo schrijft Harry van der Ploeg in de Gelderlander van 10 november 2022.
'Niets herinnert achter station Arnhem Centraal meer aan het Joods Jongenshuis dat hier ooit stond. Tussen de 100 en 150 mensen woonden in de villa tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op 11 december 1942 werden de meeste inwoners afgevoerd naar Auschwitz en Sobibor. Een paar Arnhemmers broeden nu op een gedenkteken'.
Zie het artikel hieronder of de uitgebreide versie hier. Lees meer In het Wijkcontact van de Burgemeesterswijk van afgelopen december. Klik hier. Of in het Wijkblad de Penseelstreek van februari 2023, pagina 23-25. Klik hier.
[Het “Jongenshuis” (officieel het voormalig Rotterdams kindertehuis) op de Amsterdamseweg werd na het bombardement van Rotterdam gesticht door Dr. Siegfried Wolff, een gevluchte KNO-arts uit Berlijn. Het Jongenshuis opende rond 20 oktober 1940 de deuren. Er zaten Joodse vluchtelingen van alle leeftijden en windstreken in. De jongste was nul jaar, de oudste 84. Op 11 december 1942 werden de 141 bewoners naar Westerbork afgevoerd. Van hen overleefden er 91 de holocaust niet. Op de plaats van de villa is nu het CITO gevestigd].
Woensdag, 4 Januari 2023
Oud-Arnhemmer Max Nathans (1937) uit Israël stuurde ons dit verhaal over het vooroorlogse Arnhem. Het is opgetekend door zijn vader Simon Nathans (1908-1991). Diens vader Marcus Nathans had in de Nieuwstad een slagerij. Lees meer
Donderdag, 15 December 2022
Op woensdag 14 december j.l. werden aan de Mauvestraat 15 zes nieuwe struikelstenen gelegd ter nagedachtenis aan de Joodse oud-bewoners Emiel Meijers en Matje Meijers-Godschalk en hun vier jonge kinderen Lena, Johanna, Robbie en Wilhelmina.
Het gezin werd in oktober 1942 gearresteerd en een maand later in Auschwitz vergast. Emiel werd in Cosel uit de trein gehaald om dwangarbeid te verrichten. Hij is overleden verklaard op 31 maart 1944 in Midden Europa.
De sobere ceremonie werd geleid door Hein-Willem Leeraar in aanwezigheid van Jaap en Rudy Meijers en wethouder Bob Roelofs. Namens de familie voerde Rudy Meijers het woord. De initiatiefnemer Dhr. J.G.Greep vertelde dat hij zich als jongetje van 10 de twee dochtertjes (‘met vlechtjes’) nog herinnerde. Meer informatie over de familie Meijers is te vinden in het namenregister van deze site. Voor een overzicht van alle Arnhemse adressen met struikelstenen klik hier.
(Steenlegging Rudy Meijers, foto Jos Vecht)
(Steenlegging v.l.n.r. Hein-Willem Leeraar, Bob Roelofs en J.G.Greep, foto Jos Vecht)
Vrijdag, 2 December 2022
In de Arnhemse Koerier van 21 mei 2022 plaatste de redactie een oproep om herinneringen aan de 1500 vermoorde Joodse Arnhemmers op te sturen. Een van de reacties was afkomstig van Elly Leeuwis-Braun. Zij schreef dat haar vader een kunsthandel had op de Steenstraat 48 en dat het 12 jarige zoontje van de buren hem hielp met de verkoop. Elly schreef ons: “in de oorlog moesten zij ook weg, ze zijn nooit meer teruggekomen”. De redactie ging op onderzoek uit. Meer...
Maandag, 14 November 2022
Op zondag 13 november j.l. voerden burgemeester Ahmed Marcouch, opperrabbijn Binyomin Jacobs en rector Niels van der Graaff het woord ter gelegenheid van de jaarlijkse herdenking bij het Joods monument Arnhem. 'Wij dienen de vrijheid te verdedigen in een riskante tijd', zei Marcouch. 'Zodra anderen ons zien als vijanden, die nodig zijn om de groep gelukkig te maken ontspoort de zaak, een proces dat begint bij negeren en uitsluiten en eindigt met ontmenselijking en geweld. En dan is het te laat, veel te laat', benadrukte rector van het Beekdal. Leerlingen van het Beekdal lyceum hadden een indrukwekkend aandeel in de herdenking, zeker met hun presentaties na afloop in de Eusebiuskerk. Dyla Uitdehaage, de kinderburgemeester van Arnhem was present, zij legde een krans.
Klik hier voor de foto's. Klik hier voor het scholenproject. Lees meer in de Gelderlander van 14 november, in de Arnhemse Koerier van 15 november en in de Gelderlander van 15 november.
Lees hier de toespraak van de burgemeester.
(foto Jos Vecht)
Dinsdag, 8 November 2022
In november en december 1942 vinden in Arnhem grote nachtelijke razzia's plaats, waarmee het merendeel van de Arnhemse Joden wordt weggevoerd om vermoord te worden. Het zijn niet de eerste razzia's in Arnhem. Klik hier voor een overzicht.
(foto razziabriefjes waarmee agenten zich bij de voordeur meldden © Gelders Archief Collectie Haverhoek)
Woensdag, 12 Oktober 2022
Op zondag 13 november 2022 wordt de jaarlijkse herdenkingsbijeenkomst georganiseerd bij het Joods monument Kippenmarkt/Jonas Daniël Meijerplaats te Arnhem. Aanvang 11.00 uur, einde 12.00 uur.
Programma
11.00 uur Opening/welkom door ceremoniemeester
11.05 uur Gedicht leerling Beekdal Lyceum
11.10 uur Toespraak rector Niels van de Graaff
11.15 uur Toespraak Burgermeester Marcouch
11.25 uur Toespraak Opperrabbijn Jacobs
11.35 uur Voordracht leerling Beekdal Lyceum
11.40 uur Leggen van bloemen
11.50 uur Afsluiting door ceremoniemeester
12.00 uur Einde herdenking
De leerlingen van het Beekdal Lyceum nodigen u uit om na de herdenking hun gemaakte werken in de Eusebiuskerk te bekijken.
Commissie herdenkingsmonument gedeporteerde Joden Arnhem WO II
Donderdag, 6 Oktober 2022
Simcha Looijen stuurde ons een verhaal over de lotgevallen van Artur Meinhard Natt, vluchteling uit Duitsland en bewoner van het Jongenshuis aan de Amsterdamseweg 1-3. Artur eindigde zijn leven voor het vuurpeloton. Zijn vergrijp: het wegnemen van het pistool van een Duitse politiebeambte in het Sportfondsenbad aan de Boekhorstenstraat. Lees meer...
Donderdag, 29 September 2022
De reizende tentoonstelling komt bijna ten einde, ziekenhuis Rijnstate is de laatste locatie waar de panelen te zien zijn. Ze vertellen het verhaal over het lot van Joodse dokters en geneeskundestudenten in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nog tot 3 oktober te bezoeken. Na afloop van de tentoonstelling komt er een online versie. Meer...
(foto Joods Monument Arnhem)
Donderdag, 29 September 2022
Op 30 september 2022 om 20.00 uur geven Jenneke Hiensch en Paul van Lunteren (auteurs van 'Uit nood geboren') een lezing over de Duits-Joodse arts Alfred Behrendt in het Wijkcentrum "de Bakermat', G.A.van Nispenstraat 139 te Arnhem. Meer...
Alfred Behrendt was de zoon van Bernhard en Ernestine Behrendt van de Marktstraat 5. Meer...
Woensdag, 14 September 2022
Op woensdag 14 september j.l. zijn op 4 adressen in Arnhem 13 nieuwe struikelstenen gelegd ter nagedachtenis aan de Joodse oud-bewoners.
Op elk adres werd een korte ceremonie gehouden met een verhaal of toespraak. Familie of verwanten waren aanwezig, ook buurtgenoten. Hein-Willem Leeraar leidde als coördinator de ceremonie. Rabbijn Tamarah Benima zei kaddisj.
De nieuwe adressen zijn: Velperweg 79 (hoek Prümelaan), Emmastraat 65, Burgemeester Weertsstraat 124 en Bakenbergseweg 129. Voor een overzicht van alle Arnhemse adressen met struikelstenen klik hier. Bij de betreffende personen zijn in het namenregister van deze site foto's van de stenen opgenomen, bij enkelen ook de teksten van de toespraken.
Zie ook het artikel in de Gelderlander van 16 september 2022: 'Aantal struikelstenen voor slachtoffers van de Holocaust blijft in Arnhem gestaag groeien'
(Steenlegging Emmastraat 65, foto Joods Monument Arnhem)
Vrijdag, 9 September 2022
Burgemeester Marcouch verrichtte op 9 september j.l. op het Beekdal lyceum de aftrap van de estafette-herdenking Holocaust. Het scholierenproject is onderdeel van de activiteiten van Joods Monument Arnhem.
Na de toespraak van rector van der Graaff, kreeg de burgervader het eerste exemplaar van het lesboek ‘In de straten van Arnhem, estafette-herdenking Holocaust” uit handen van Anita Hendricx en Marcel Spanier, coördinatoren van de estafette-herdenking van Joods monument Arnhem. Zij vormden samen met Thomas Hontelez van het Thomas a Kempis College de redactie. Justus Bottenheft gaf het boekje vorm. Uitgangspunt was het lesprogramma dat tijdens de eerste estafetteronde op het Thomas a Kempis ontwikkeld is. Het Beekdal lyceum neemt nu het stokje over, daarna komen andere Arnhemse scholen aan de beurt.
In zijn toespraak drukte Marcouch de leerlingen op het hart weg te blijven van discriminatie en uitsluiting en altijd “de mens in de ander” te blijven zoeken. Rector van der Graaff vertelde de tragische geschiedenis van het Arnhemse Joodse echtpaar Hartog en hun elfjarige zoontje, toegewijd jeugdspeler van Vitesse.
Op de tribune luisterden de tweehonderd derdeklassers aandachtig. Zij gaan het Holocaust project de komende maanden uitvoeren. Ook zullen zij hun bijdrage leveren aan de jaarlijkse herdenking bij het Joods Monument Arnhem op zondag 13 november a.s. op de Kippenmarkt.
(Overhandiging lesboek 'In de straten van Arnhem' met v.l.n.r. Anita Hendricx, Marcel Spanier, Ahmed Marcouch en Niels van der Graaff, foto DG Harry van der Ploeg)
Zie ook het artikel in de Gelderlander van 12 september 2022
Dinsdag, 16 Augustus 2022
De Joodse Amsterdammer Bernard Mouw trouwde met het protestantse meisje Alie Hendriks uit Oosterbeek. Ze vestigden zich in Arnhem en kregen daar een zoontje Freddie. Met z’n drieën zouden ze op een heel bijzondere wijze door de oorlog komen. Lees hier over hun lotgevallen.
Maandag, 25 Juli 2022
Michelle van Hofwegen – auteur van het artikel “Hartog Eijsman” op deze site - is op zoek naar een foto van Christina Bachrach-Eijsman (1884-1943). Christina is de oudere zus van Hartog Eijsman. Zij trouwt in 1915 met David Bachrach, David overlijdt niet lang daarna in 1929. Christina blijft achter met vier kinderen onder wie de 18 jarige dochter Annie. Het gezin is Joods, ze wonen op de Atjehstraat 12 in Klarendal. Moeder Christina en dochter Annie duiken in 1942 in Oosterbeek-laag onder, maar worden verraden en in april 1943 in Sobibor vermoord. Van moeder Christina is een kleine, maar zeer matige foto bewaard gebleven. Michelle van Hofwegen is op zoek naar een betere foto. Al is het lang geleden, wie heeft er een betere? Reacties naar redactie@joodsmonumentarnhem.nl
Donderdag, 14 Juli 2022
De Joodse familie Nathan Gimpel en Berta Rohr vluchtte met hun kinderen in 1933 uit Duitsland en vestigde zich in Arnhem. Zij woonden op de Breitnerstraat 18. Nathan werd in 1937 directeur van Hufs schoenenmagazijn in de Roggestraat 12. Vanuit de wijk Hoogkamp werd de familie gedeporteerd en alleen Berta Gimpel zou de oorlog overleven. Lees hier het verhaal over hun lotgevallen.
Maandag, 13 Juni 2022
Op 23 mei bezochten vijftien burgemeesters uit Noord-Israël de provincie Gelderland. Margreet van Gastel, oud-wethouder en mede-initiatiefnemer van het Joods Monument Arnhem leidde de gasten rond. Zij bezochten ook het Joods monument op de Kippenmarkt. Het gezelschap was onder de indruk. De symbolen koffer en de thorarol zorgden voor herkenning. De gasten wilden dan ook alles weten over de totstandkoming van het monument en over de geschiedenis van de Joodse Arnhemmers. Er was nog wel een kleine vraag over Nederlandstalige teksten op het monument .....of die ook in het Hebreeuws weergegeven zouden kunnen worden.
(foto onder, Israëlische burgemeesters voor de Eusebiuskerk tijdens hun bezoek aan Arnhem, foto Margreet van Gastel).
Woensdag, 1 Juni 2022
In de Arnhemse Koerier van 21 mei 2022 deed de redactie een oproep om herinneringen aan de 1500 vermoorde Joodse Arnhemmers op te sturen. Een van de eerste reacties was een bericht van Yvonne van Hensbergen-Herbst over Bep Marcus van de Leoninusstraat 41. Zij stuurde ons foto’s van Bep en schreef herinneringen op. Klik hier.
Zaterdag, 21 Mei 2022
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs Joodse huizen met hun verhalen. Datum: zaterdag 27 augustus 2022, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 7,50 euro. De geldende regels voor corona worden in acht genomen. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier
Woensdag, 4 Mei 2022
Sinds 2019 staat nabij de nieuwe hoofdingang van de Eusebiuskerk, het Joods Monument Arnhem. Daarmee herdenkt Arnhem de meer dan 1500 Joodse stadsgenoten die in de oorlog zijn vermoord. Op joodsmonumentarnhem.nl kun je hun namen opzoeken onder de rubriek namen. Je kunt ook per straat zoeken.
Bij zo'n 200 namen staat ook hun levensgeschiedenis of foto. Bij de andere circa 1500 namen niet. Daarom zijn wij op zoek naar verhalen, om ook hen een “gezicht” geven.
Heb je informatie over hen en/of hun familie? Heb je herinneringen, anekdotes, voorwerpen, foto’s of documenten over deze Joodse Arnhemmers? Heb je op zolder nog materiaal liggen? Ken je opa’s en oma’s of buurtgenoten die meer weten over Joodse stadsgenoten van vroeger? Ken je verhalen over hun onderduikperiode? Of heb je aanvullingen op de beschreven levensverhalen? Neem dan contact met ons op via redactie@joodsmonumentarnhem.nl
Lees ook het artikel in de Arnhemse Koerier van 21 mei 2022
de redactie
Zondag, 24 April 2022
De Arnhemmer Max Wolff (96) is een van de weinige nog levende veteranen van de Irenebrigade. Zijn verhaal is op deze site te lezen. Max kocht na de oorlog een camera en bewaart nu een enorm beeldarchief van bijna honderd jaar familieleven.
In de documentaire Vastgelegd laten zijn dochter Batya Wolff en Arnoud Holleman zien hoe fotografie en film verweven zijn met de nawerking van de Holocaust in Batya’s familie.
Op vrijdag 29 april a.s. geven Batya en Arnoud in een exclusieve preview een inleiding op de film in het Joods museum te Amsterdam. Voor meer informatie klik hier. De film is op 2 mei ook te zien in Nijmegen in LUX. Op 7 juli 2022 om 22.18 uur wordt de documentaire uitgezonden bij KRO-NCRV op NPO2.
Vrijdag, 1 April 2022
“Er reden geen treinen meer van Westerbork, dat was onze redding”, vertelde Siny Franken in 2010 in een interview met Henny de Mönnink over haar overleven in de oorlog. Zij was toen 86 jaar, woonde in het verzorgingshuis Huize Kohlman (Beth Zikna) aan de Beekstraat en keek terug op een veelbewogen leven. Klik hier voor haar verhaal.
Maandag, 14 Maart 2022
Hans van Aalten maakte tussen 2007-2012 een geschiedenis-website over Arnhem onder de naam 'En toen....stem van vergeten Arnhem': www.janvs.nl/entoen
De website besteedt – naast algemene Arnhemse geschiedenis – aandacht aan het lot van de 1500 Joodse Arnhemmers die niet meer terugkeerden. Een zwarte bladzij in de Arnhemse geschiedenis. klik hier voor het verhaal.
Donderdag, 17 Februari 2022
Wie was Nathan de Bruin, die begraven ligt op de kleine Joodse begraafplaats ‘de Sandberg’ in Arnhem? Op verzoek van de redactie schreef Daniël van den Bos een artikel over de Joodse familie de Bruin uit Arnhem. Klik hier voor het verhaal.
Dinsdag, 1 Februari 2022
Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs het verdwenen Joods verleden van de stad. Datum: zaterdag 23 april 2022, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 7,50 euro. De geldende regels voor corona worden in acht genomen. Voor meer informatie en/of inschrijven klik hier
Zaterdag, 1 Januari 2022
Kees Bestebreurtje uit Papendrecht stuurde ons zijn indrukwekkende familiekroniek ‘Siriusstraat 41, Ernst, Jetty en Paultje Broekman-Dwinger’ toe met daarin opgenomen de Arnhemse tak van de familie. Op verzoek van de redactie vatte hij de gegevens van de Arnhemse Broekmannen samen. De redactie koos daaruit de lotgevallen van gebroeders Isaac en Aron Broekman van de Wielakkerstraat en schreef het volgende verhaal.
Vrijdag, 10 December 2021
In november en december 1942 vinden in Arnhem grote nachtelijke razzia's plaats, waarmee het merendeel van de Arnhemse Joden wordt weggevoerd om vermoord te worden. Het zijn niet de eerste razzia's in Arnhem. Klik hier voor een overzicht.
(foto razziabriefjes waarmee agenten zich bij de voordeur meldden © Gelders Archief Collectie Haverhoek)
Woensdag, 1 December 2021
In het wijkblad de Penseelstreek nummer 98 (herfst 2021) doet Olga Helmigh verslag van de recente steenlegging voor Joodse oud-bewoners van de wijk. Het gaat om het adres Rembrandtlaan 31, waar de familie Kaufman woonde en om het adres Mesdaglaan 39, waar de familie Bielschowsky woonde. In een aparte column beschrijft Olga hoe ze die dag beleefd heeft. Klik hier.
Zondag, 21 November 2021
De Arnhemse Ada (Alida) Goldsmid (1921-1966) is op 29 maart 1940 negentien jaar geworden. In mei sluit ze haar eerste dagboek af en begint aan haar tweede (1940-1942). De redactie koos een aantal fragmenten uit haar tweede dagboek. Ze laten zien hoe een jonge Arnhemse vrouw de beginjaren van de bezetting beleeft, een periode waarin de Joodse bevolkingsgroep meer en meer wordt buitengesloten van elk normaal maatschappelijk leven. Klik hier voor het verhaal.
Maandag, 15 November 2021
Op zondag 14 november j.l. voerden burgemeester Ahmed Marcouch en opperrabbijn Binyomin Jacobs het woord ter gelegenheid van de jaarlijkse holocaust herdenking bij het Joods monument Arnhem. Leerlingen van het Thomas á Kempis College droegen hun onderwijsproject over aan leerlingen van het Beekdalyceum. Opperrabbijn Jacobs noemden hen “ambassadeurs van de strijd tegen antisemitisme, racisme en discriminatie”. Aanwezigen legden kransen. Klik hier voor de foto's. Klik hier voor het scholenproject. Lees meer in de Gelderlander.
(foto Jos Vecht)
Maandag, 1 November 2021
Michèlle van Hofwegen maakte een omvangrijke studie over de levensloop van de Arnhemmer Hartog Eijsman. Op verzoek van de redactie schreef zij met Gerard Gijsbertsen een artikel over de levensloop van Hartog met als titel: Hartog Eijsman, de man die altijd jong blijft.
Klik hier voor het artikel.
(foto Michelle van Hofwegen)
Vrijdag, 22 Oktober 2021
In 2021 zal de herdenking op 14 november gehouden worden. De herdenking zal plaatsvinden op de Jonas Daniël Meijerplaats/Kippenmarkt bij het Joods monument Arnhem. Het programma is onder voorbehoud van de COVID-ontwikkelingen. De ceremonie begint om 11.00 uur. Burgemeester Marcouch en Opperrabijn Jacobs zullen het woord voeren. Leerlingen van het Thomas a Kempis College dragen het scholenproject over aan leerlingen van het Beekdallyceum. Er is gelegenheid tot bloemleggen. Om 12.00 wordt de ceremonie afgesloten. Hieronder de precieze tijden.
11.00 uur Opening/welkom door ceremoniemeester
11.05 uur Toespraak Burgemeester Marcouch
11.20 uur Toespraak Opperrabbijn Jacobs
11.35 uur Leerlingen Thomas a Kempis College dragen het scholenproject over aan leerlingen van het Beekdal Lyceum
11.45 uur leggen van bloemen
12.00 uur Afsluiting door ceremoniemeester
De commissie herdenkingsmonument gedeporteerde Joden Arnhem
Dinsdag, 19 Oktober 2021
Richard Woolderink, auteur van Raalte in oorlogstijd ’40-’45, schreef in 1986 een verhaal over Alijda Jacobs, die o.a. haar verloofde Simon Bachrach en zijn broers Bennie en Maurits uit kamp Westerbork bevrijdde. De Engelstalige versie stuurde hij recentelijk naar het Holocaust Social Archive (HSA). Ook deed hij een oproep aan de Arnhemmers om Alijda Jacobs te eren met een gedenkteken. Klik hier voor zijn oproep en de Engelse versie van zijn verhaal.
(foto Richard Woolderink)
Woensdag, 6 Oktober 2021
Tachtig jaar geleden op 7 en 8 oktober 1941 werden zeventig Joodse mannen in Gelderland opgepakt, onder hen tenminste zeven Arnhemmers. De bezetter wilde Joden angst aanjagen en ervoor zorgen dat ze zich vogelvrij voelden. De mannen werden in de Willemskazerne gevangen gezet en na een paar dagen op transport naar Mauthausen gezet. Zij stierven daar aan ontberingen, de laatste in november. Klik hier voor het verhaal.
(Willemskazerne circa 1935 op het huidige Gele Rijdersplein gezien vanuit de Bovenbeekstraat © Gelders Archief)
Dinsdag, 28 September 2021
Het oorlogsverhaal van Max Wolff is lang en indrukwekkend. Geboren uit Joodse ouders in Arnhem in 1926 duikt Max in de oorlog met zijn ouders onder op elf adressen in Nederland, België en Frankrijk. In juni 1944, kort na D-Day, sluit hij zich - achttien jaar oud - aan bij de geallieerden in Normandië. Dr. Erwin van Loo van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, schreef er een artikel over met als titel “Max Wolff, tolk en militair in dienst van de bevrijders”. Klik hier voor het artikel.
(Max Wolff in 1944 bij de bevrijding van Brussel - foto Max Wolff)
Donderdag, 16 September 2021
Op woensdag 15 september 2021 zijn op 7 adressen in Arnhem 16 nieuwe struikelstenen gelegd ter nagedachtenis aan de Joodse oud-bewoners, die in de oorlog zijn omgebracht. Op de verschillende adressen werd een korte ceremonie gehouden met een verhaal, soms met een gedicht of met live-muziek. Ook werd kaddisj gezegd. Op Mesdaglaan 39 waren leerlingen van de Heijenoordschool bij de herdenking betrokken. De overige nieuwe adressen zijn: Prümelaan 5, Rijnstraat 43, Zijpendaalseweg 1D, van Pallandtstraat 26, Rembrandtlaan 31 en Noordelijke Parallelweg 69. Voor een overzicht van alle Arnhemse adressen met struikelstenen klik hier. Bij de betreffende personen zijn in het namenregister van deze site foto's van de stenen opgenomen, bij enkelen ook de teksten van de toespraken.
(steenlegging Noordelijke Parallelweg 69, foto Jos Vecht)
Maandag, 13 September 2021
Op 12 september 2021 werd in buurtcentrum De Nieuwe Hommel het digitale buurtmonument “Om niet te vergeten” van Sint Marten Sonsbeek gepresenteerd. Het is gemaakt door bewoners van de wijk voor de 97 Joodse buurtbewoners die in de oorlog zijn omgebracht. Op een digitale kaart zijn hun namen en adressen aan te klikken. Van (vooralsnog) 24 bewoners zijn de levensgeschiedenissen opgetekend. Zie: www.sintmartensonsbeek.nl. De middag werd gecomplementeerd door Joodse lekkernijen, een inleiding van Margo Klijn over Joods Arnhem en een documentaire van Sacha Barraud “De terugkeer van Anne Muller”. Aan de muur hingen schilderijen van Anne Muller. Het monument zal verder groeien met nieuwe verhalen, waaraan je kunt meeschrijven. De 24 levensgeschiedenissen zijn doorgelinkt naar de de betreffende namen in het namenregister van deze site. Zie verder: www.sintmartensonsbeek.nl.
Dinsdag, 24 Augustus 2021
Boekennieuws.Lotte, Hannah & Emmy, Arnhemse meisjes in oorlogstijd. Over vriendschap en keuzes tegen de achtergrond van de Jodenvervolging in Arnhem en de Operatie Market Garden. Een roman van Corrine Baard-Post. Verschijnt eind augustus. Klik hier voor meer informatie.
Zaterdag, 31 Juli 2021
In maart j.l. gaf Lex Rutgers een lezing over Joods Arnhem van voor de oorlog. De redactie van het tijdschrift Misjpoge nam de tekst op in het nummer 34/2021-2 onder de titel Joods Arnhem in vogelvlucht. Veel wetenswaardigheden komen aan bod, waaronder winkels en bedrijven van Joodse eigenaren op naam en straat. Klik hier voor het verhaal van Lex Rutgers.
Vrijdag, 11 Juni 2021
Zomerprogramma Erfgoedcentrum Rozet: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs het verdwenen Joods verleden van de stad. Nu op zaterdag 28 augustus 2021, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 7,50 euro. De geldende regels voor corona worden in acht genomen. De inschrijvers van april krijgen van Rozet bericht over de nieuwe datum en de status van hun inschrijving. Voor meer informatie of inschrijven klik hier
Dinsdag, 25 Mei 2021
Het verhaal van de (niet-joodse) Alijda Jacobs die acht joodse gevangenen uit Westerbork bevrijdde, onder wie haar verloofde Simon Bachrach. Een eerbetoon aan een Arnhemse verzetsvrouw. Met persoonlijke herinneringen van John Bachrach. Lees hier het verhaal. Op het verhaal kwamen verschillende reacties. Lees hier de reacties. Het verhaal verscheen ook in de wijkkrant 'Langs Rijn & Rails' van Arnhem-West van september 2021 met een oproep om mee te denken over een herinneringsplek voor Alijda Jacobs in Lombok, de wijk waar zij opgroeide.
Vrijdag, 7 Mei 2021
Op de website van Sint Marten Sonsbeek verscheen op 26 april 2021 een artikel van Gerard Ursem: ‘1940 -1945, negentig vermoorde Joden’. Aan het artikel is een oproep toegevoegd om mee te bouwen aan het digitaal monument ‘Om niet te vergeten’, dat de wijk in voorbereiding heeft. Voor het artikel en de oproep klik hier.
Dinsdag, 4 Mei 2021
Een stukje Vitesse historie: het verhaal van de Arnhemmer ‘Happy’ Mogendorff, erevoorzitter en icoon van de club in de naoorlogse jaren. Met persoonlijke herinneringen van Selma en Nico Mogendorff. Lees hier het verhaal. Het verscheen in verkorte vorm ook in het voorjaarsnummer 2021 van de wijkkrant 'de Molenbeker'. .
Donderdag, 25 Maart 2021
Documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs het verdwenen Joods verleden van de stad gaat vanwege corona niet door. De activiteit zou op 10 april a.s. plaatsvinden. Deelnemers krijgen bericht. Er wordt een nieuwe datum gezocht, wanneer het Erfgoedcentrum Rozet weer open is. Voor informatie over het programma klik hier.
Maandag, 22 Maart 2021
In de Arnhemse Courant wensen zij hun klanten "geluk, voorspoed en vrede". Het is 31 december 1940, de oorlog is acht maanden oud. De situatie wordt dreigender en uiteindelijk levensgevaarlijk. Lees hier het verhaal van Peter Jetten over de Arnhemmers Maurits en Mietje Agsteribbe. Het verhaal is in verkorte vorm opgenomen in de wijkkrant van het Spijkerkwartier nummer 117 jaargang 45 jaar 2021
Vrijdag, 5 Maart 2021
Klaas Korver stuurde ons een verhaal over de ontruiming van het "Jongenshuis" op de Amsterdamseweg, officieel het voormalig Rotterdams kindertehuis geheten. De ontruiming vond plaats op 11 december 1942, aansluitend op de grote Arnhemse razzia van 10 december. De moeder van Klaas, Louisa Korver-van Dijk (1929- 2015) was er als tienjarig meisje getuige van. Klik hier voor het verhaal. Het verhaal van Klaas verscheen ook in het wijkcontact 2021-2 van de Burgemeesterswijk onder de titel "Traumatische herinnering aan ontruiming Jongenshuis (1942)".
Maandag, 1 Maart 2021
Elias Schaap was voor de oorlog de enige Joodse postbode in Arnhem. In haar boek "de Stille slag, Joodse Arnhemmers, 1933-1945" beschrijft Margo Klijn wie Elias was en hoe het hem en zijn gezin vergaan is in de oorlog. Klik hier voor het verhaal. 
Maandag, 22 Februari 2021
Op 26 januari 2021 heeft de gemeente Arnhem in opdracht van de historische kring Elden een zitbank en een informatiebord bij de gedenksteen voor de vermoorde Palestina-pioniers uit Elden geplaatst. Voor meer informatie klik hier.
Zaterdag, 23 Januari 2021
Begraven op Moscowa: het opmerkelijke verhaal over Jacob Spinoza Catella Jessurun (1877-1955) en zijn vrouw Mietje Hijman Vorst (1885-1973). Jans Askes speurde naar de geschiedenis van het Arnhemse echtpaar Jacob en Mietje. Klik hier voor zijn verhaal.
Woensdag, 6 Januari 2021
Erfgoedcentrum Rozet in april 2021: documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs het verdwenen Joods verleden van de stad. Zaterdag 10 april 2021, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument. Kosten 7,50 euro. De geldende regels voor corona worden in acht genomen. Voor meer informatie of inschrijven klik hier.
Vrijdag, 11 December 2020
In november en december 1942 vinden in Arnhem grote nachtelijke razzia's plaats, waarmee het merendeel van de Arnhemse Joden wordt weggevoerd om vermoord te worden. Het zijn niet de eerste razzia's in Arnhem. Een overzicht:
Op 7 en 8 oktober 1941 worden zeventig Joodse mannen in Gelderland opgepakt, onder hen acht Arnhemmers. Zij worden in de Willemskazerne gevangen gezet en na een paar dagen op transport naar Mauthausen gezet. Zij sterven daar, de laatste in november.
Op 3 oktober 1942 worden de Joodse mannen die in de werkkampen verblijven naar het doorgangskamp Westerbork gedeporteerd. Hun vrouwen en kinderen thuis worden onder het mom van gezInshereniging, vanuit de St.Eusebiusschool aan de Utrechtsestraat (nu Introdans) - waar zij de nacht doorbrengen - per trein naar Westerbork gebracht. De razzia vindt plaats van vrijdag op zaterdag 2-3 oktober 1942 op Grote Verzoendag, de belangrijkste Joodse feestdag van het jaar.
Ook worden achtendertig z.g. Palestina-pioniers in Huize Voorburg in Elden opgepakt en afgevoerd naar kamp Westerbork. De meesten worden in januari 1944 gedeporteerd naar kamp Bergen Belsen. Twaalf van hen overleven de kampen niet, zeven worden uitgeruild. Klik hier.
Op 17 november 1942 en 10 december 1942 houdt de Duitse bezetter twee grote razzia's. Ook oude en zieke mensen worden uit het Joods bejaardenhuis aan de Markt 5 opgehaald. Klik hier.
Op 29 maart 1943 moeten de Joden die nog in Arnhem aanwezig zijn, een reisvergunning afhalen om naar kamp Vught te kunnen afreizen.
Op 8 april 1943 vertrekt de laatste groep Joden uit Arnhem naar kamp Vught. Het zijn voornamelijk medewerkers van de Joodse Raad en een aantal statelozen, die misschien over het hoofd waren gezien. Voor uitgebreidere informatie klik hier.
Donderdag, 10 December 2020
In het oktobernummer (nummer 61) van de wijkkrant van Sint Marten Sonsbeek schreef Barbara Peters een artikel over de bewoners van de Sint Nicolailaan 15, onder wie de Joodse familie Leefsma, die in 1943 vermoord werd in Sobibor. In totaal zijn negentig Joodse wijkbewoners na de oorlog niet meer teruggekeerd. Slechts twee hebben de oorlog overleefd. Om hen te herdenken is een digitaal monument in voorbereiding in de vorm van een interactieve plattegrond op de website van de wijk, met alle Joodse wijkbewoners uit die tijd. Klik hier.
Maandag, 7 December 2020
De wijkkrant Angerenstein heeft in het nummer 106 (december 2020) een artikel gepubliceerd over het Joods Monument Arnhem en de bewoners van Angerenstein. De wijk had bij het uitbreken van de oorlog 43 Joodse bewoners op 16 adressen, waarvan de helft op de Karthuizerstraat. Van de 43 wijkbewoners overleefden 25 mensen de kampen niet. Kik hier.
Vrijdag, 4 December 2020
Nog eens negen nieuwe gemeenten doen onderzoek naar de roof van Joods vastgoed. Dit brengt het totaal op 33 gemeenten, die o.a.onderzoeken of gedeporteerde en ondergedoken Joden na de WO II belastingnaheffingen kregen. Bron: Pointer (KRO-NCRV) editie #118
Donderdag, 26 November 2020
De wijkvereniging Hoogkamp/Sterrenberg/Gulden Bodem heeft in het wijkcontact de Penseelstreek nummer 94 (november 2020) een soort namenmonument gemaakt voor de Holocaust-slachtoffers uit de wijk. In het blad is een lijst opgenomen van de 113 Joodse wijkgenoten, die niet zijn teruggekomen uit de oorlog. Klik hier.
Woensdag, 18 November 2020
Leden van de Liberaal Joodse Gemeente Gelderland (LJG Gelderland) legden in de ochtend van 17 november bloemen bij het monument ter herinnering van de Arnhemse razzia van 17 november 1942.
Meer in Arnhem Nieuws.nl van 19 november j.l.
Maandag, 9 November 2020
Op 8 november j.l. legden burgemeester Ahmed Marcouch en opperrabbijn Binyomin Jacobs kransen bij het Joods monument Arnhem. Ook leerlingen van het Thomas á Kempis College en het Beekdallyceum legden kransen. Vanwege corona was er geen herdenking dit jaar, individueel kon men bloemen leggen. Klik hier voor de foto's. Lees meer in de Gelderlander.
Maandag, 2 November 2020
Hoofdredacteur Henk Donkers schreef in het Wijkcontact Burgemeesterskwartier 2020-5 (december 2020) het verhaal over de Joodse familie De Lange, die op de Burgemeester Weertsstraat 124 woonde. De familie De Lange dook onder bij de familie van den Broek-Overheem in Elst/Driel. Geert Visser van de Historische Kring Elden schreef er in 2016 een artikel over en leverde Henk Donkers het materiaal en de foto’s. Klik hier voor het verhaal.
Vrijdag, 30 Oktober 2020
Vorig jaar oktober plaatste de historische kring Elden bij Huize Voorburg een gedenksteen voor de twaalf omgekomen Palestina-pioniers. Zie de rubriek verhalen. Binnenkort komt daar een informatiebord bij te staan. Voor de tekst klik hier.
Woensdag, 14 Oktober 2020
De herdenking bij het Joods Monument Arnhem gaat- gezien de ontwikkelingen van het COVID-19 virus - niet door. Het staat iedereen vrij om zelf bloemen te leggen op een zelfgekozen tijdstip en verder niet aangekondigd.
Woensdag, 14 Oktober 2020
Ook de gemeente Arnhem gaat onderzoek doen naar de eigen rol bij de verkoop van 168 Joodse bezittingen in de Tweede Wereldoorlog. Zie: De Gelderlander-geroofde Joodse huizen
Pointer-Onderzoek naar geroofde Joodse woningen
Donderdag, 8 Oktober 2020
Vanuit Israël schreef Max Nathans juli j.l. twee verhalen, een over hem zelf en een over zijn oom Paul.
Klik hier
Donderdag, 8 Oktober 2020
In Laarnieuws (de wijkkrant van de wijkvereniging de Oostelaar) van oktober 2020 staat op pagina 17 een artikel met de titel “Gedenktekens van vermoorde Joods Arnhemmers".
Klik hier.
Donderdag, 1 Oktober 2020
In de wijkkrant van de Paasberg-Wellenstein nummer 2020-3 (oktober 2020) is op pagina 29 en 30 een artikel verschenen met als titel "Joodse Arnhemmers die niet terugkeerden". Op de voorpagina van het nummer staat een foto van het Joods Monument Arnhem. Klik hier.
Dinsdag, 29 September 2020
Op 28 september zette de burgemeester van Arnhem, Ahmed Marcouch deze post op zijn facebookpagina:
Ik wens de joodse gemeenschap een goede #JomKipoer in deze bijzondere tijd waarin u beperkingen heeft in de synagoge en met groepen gelijkgezinden. Sinds ik geleerd heb over de Grote Verzoendag en weet waarom God de goddeloze stad Nineve redde ondanks het oordeel van de profeet Jona, weet ik ook waar het woord 'zondebok' vandaan komt: het was de bok die juist niet werd geofferd, de bok die met alle zonden van het hele volk de woestijn in werd gestuurd. Ik wens u een mooie dag vol vasten en gebeden.
Maandag, 7 September 2020
In de wijkkrant Spijkerkwartier 111 van december 2019 is op pagina 6 en 7 het verhaal van de Joodse familie Simon opgenomen in de serie levensfoto: "De foto van Edith en Ilse". Klik hier voor hun verhaal.
Klik hier voor de hele wijkkrant Spijkerkwartier.
Dinsdag, 1 September 2020
De Burgemeesterswijk telde relatief veel joodse inwoners. Op 74 adressen woonden in totaal 434 Joden van wie er 235 (54%) de oorlog niet overleefden. In het wijkcontact van 2015-1 (januari 2015) staat het verhaal.
Dinsdag, 21 Juli 2020
Zomeractiviteit Rozet: Documentaire over Arnhemse Joodse onderduikkinderen met aansluitend een wandeling langs het verdwenen Joods verleden van de stad. Zaterdag 29 augustus 2020, 15.30-17.30 uur. Start Rozet, einde Joods monument.
Donderdag, 2 Juli 2020
De wijkverenging Burgemeesterskwartier e.o. heeft in juni 2020 het wijkblad Wijkcontact 2020-3 o.a. gewijd aan het onderwerp "Joden, die na de bevrijding niet zijn teruggekeerd". In het nummer is een soort namenmonument opgenomen van 275 namen van Holocaust-slachtoffers uit de wijk. Ook zijn drie artikelen opgenomen over de Joodse wijkgenoten. De artikelen zijn hier te vinden.
Vrijdag, 29 Mei 2020
De jaarlijkse herdenking is op de tweede zondag van november. In 2020 is dat zondag 8 november.
Dinsdag, 5 Mei 2020
Burgemeester Marcouch herdenkt oorlogsslachtoffers met gedicht:
‘Laat verleden verbinding zijn voor het heden’
Kijk op:
www.gelderlander.nl
Maandag, 20 April 2020
In de rubriek Monument is een kort stukje opgenomen over de ontstaansgeschiedenis van het Joods Monument Arnhem. Klik hier
Zaterdag, 18 April 2020
De rubriek Struikelstenen is aangevuld met Struikelstenen Arnhem. In de rubriek vindt U een overzicht van de 38 struikelstenen, die op 16 locaties in Arnhem zijn aangebracht. Foto's van de struikelstenen en hun locatie zijn te vinden bij de betreffende personen in de namenlijst van A-Z.
Ook is er een link naar de struikelstenenapp vermeld. In de app kunt U per stad informatie vinden over aantallen en locaties waar struikelstenen zijn aangebracht. Ook Arnhem is daarin opgenomen.
Joods Monument Arnhem
Dinsdag, 14 April 2020
Vandaag om 12:00 ging deze site live
Hartelijk dank voor uw interesse.
Kijk vooral rond en kom later nog eens terug voor updates.
Joods Monument Arnhem